Zyndranowa (łem. Зындранова) jest niedużą wsią znajdującą się w centralnej części Beskidu Niskiego, nieopodal Przełęczy Dukielskiej, w dolinie potoku Panna. Jej obszar wchodzi w skład Jaśliskiego Parku Krajobrazowego, który ochrania źródliska Wisłoki i górne dorzecze Jasiołki. Trafiliśmy tutaj z konkretnego powodu – aby odwiedzić Muzeum Kultury Łemkowskiej.
Przed wojną Zyndranowa liczyła 180 gospodarstw, po wysiedleniach z lat 40. ocalały nieliczne. W latach 1957-1958 niektórzy mieszkańcy postanowili powrócić do wsi i spróbować odtworzyć tu swoje dawne życie. Nie było to łatwe. Pośród osób, które podjęły trud powrotu, znalazł się także Teodor Gocz. Na terenie rodzinnej zagrody zbudował nowy dom, natomiast starą chyżę oraz stajnię zaadoptował na Izbę Pamiątek Kultury Łemkowskiej. Wszystko działo się dawno, bo pod koniec lat 60. Przez kolejne dekady miejsce to dotykały liczne perturbacje, brakowało środków na jego utrzymanie. Lata 90. przyniosły powiew zmian – muzeum zaczęło realizować ambitne pomysły na łemkowskie wystawy malarskie i wydarzenia towarzyszące, pozyskało również nowe zabudowania i eksponaty – m.in. wiatrak z Wapiennego, starą chatę z Tylawy, a następnie kapliczkę i cygańską kuźnię. Dawna izba pamiątek zmieniła się w spory skansen, który posiada obecnie status Oddziału Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.
Centralnym miejscem muzeum jest 19-wieczna chyża z gospodarstwa rodzinnego Teodora Gocza, w której starannie odtworzono wygląd dawnej łemkowskiej chałupy. W komorze zobaczymy z kolei wystawę narzędzi tkackich, a w przybudówce – warsztat wiejskiego szewca. Nieopodal chyży stoi koniusznia (dawna stajnia), w której zostały zgromadzone militaria z czasów I i II wojny światowej. Na terenie skansenu jest także pełniąca funkcje wystawowe świetlica wiejska, a także wybudowany w 2011 r. pawilon, w którym zobaczymy m.in. ekspozycje malarskie, rzeźbiarskie, ludowe i sakralne. Na nas szczególne wrażenie zrobiła wystawa „Cerkwie Malowane” z pracami Teodora Kuziaka – łemkowskiego artysty z Bartnego (zdj. 5).
Skansen wydaje łemkowski miesięcznik Zahoroda, jest także organizatorem dorocznego Święta Tradycji Łemkowskiej „Od Rusal do Jana” (Од Русаля до Яна). Będąc tu, warto zajrzeć także do oddalonej o około 200 m od muzeum Chaty Żydowskiej, a także do murowanej cerkwi prawosławnej św. Mikołaja, która była pierwszą zbudowaną na Łemkowszczyźnie po II wojnie światowej.
Godziny otwarcia muzeum są dostępne na stronie internetowej Muzeum Kultury Łemkowskiej.
